Τα κατάλοιπα του οικισμού χωρίζονται σε δυο αρχιτεκτονικές φάσεις, στην πρώτη υπάρχουν μεγάλες κυκλικές κατοικίες με διαμέτρους 8 και 11 μέτρα ενώ στη δεύτερη μικρότερες με διαμέτρους 4 και 5 μέτρων. Στο δάπεδο μάλιστα οικίας της δεύτερης φάσης βρέθηκαν δυο λαξευτοί τάφοι «που αποτελούν τα πρωταρχικά δείγματα μιας νέας τεχνοτροπίας στην εξελικτική πορεία της ταφικής Αρχιτεκτονικής, που χαρακτηρίζει την τελευταία χρονολογικής φάση της Χαλκολιθικής περιόδου κι’ ολόκληρης της μεταγενέστερης Εποχής του Χαλκού(2300-1900 π.Χ.)». Στον πρώτο τάφο ένας επικλινής δρόμος οδηγεί σε δυο νεκρικούς θαλάμους, ο ένας με σκελετό μεσήλικου άνδρα και ο άλλος με δυο αντικριστούς σκελετούς «με ενωμένα τα χέρια και τις πλευρές τους στο δάπεδο». Και στους δυο νεκρικούς θαλάμους βρέθηκαν κτερίσματα. Στο δεύτερο τάφο «βρέθηκαν διασκορπισμένα τα κατάλοιπα ενός μόνο σκελετού, χωρίς κτερίσματα».
Και από τις δυο φάσεις του συνοικισμού, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν διάφορα κινητά ευρήματα, όπως λίθινα αγροτικά εργαλεία και οικιστικά σκεύη, οστέινα αντικείμενα, κεραμικά όστρακα με γραπτό, ερυθρωπό διάκοσμο πάνω σε λευκή εξωτερική επιφάνεια, με την ίδια δηλαδή διακόσμηση που είχαν και τα όστρακα που βρέθηκαν στην τοποθεσία Μυλούδκια.
Βρέθηκαν επίσης και στον συνοικισμό Μοσφύλια ειδώλια από λίθο και πηλό, από τα οποία ξεχωριστή θέση κατέχει «όρθια γυναικεία μορφή από πικρόλιθο, με μακρύ λαιμό, τριγωνικό πρόσωπο, ορθογωνική μύτη, τετραγωνικά ανάγλυφα μάτια και μαλλιά στο κέντρο της κεφαλής». Το γυναικείο αυτό ειδώλιο χρονολογείται το 3000 π.Χ..
Κατά την ανασκαφή του 1987 ήρθε στο φως ένα ορθογώνιο τεχνητό όρυγμα της Μέσο- Χαλκολιθικής περιόδου, του 3000 π.Χ., στο οποίο αποκαλύφθηκε ένας «εντυπωσιακός θησαυρός ποικίλων κινητών ευρημάτων», πενήντα τεσσάρων αντικειμένων καθώς και πολυάριθμων κεραμικών οστράκων. Ανάμεσα στα ευρήματα ήταν και ένα μεγάλο κύπελλο σε σχήμα ασύμμετρου, κυκλικού περιβόλου με είσοδο και επίπεδη βάση. Πρόκειται για το αρχαιότερο ομοίωμα ανοικτού υπαίθριου λατρευτικού Ιερού, εντός του οποίου ανευρέθηκαν ανθρωπόμορφα πήλινα ειδώλια και άλλα λατρευτικά αντικείμενα. Η εσωτερική και εξωτερική επιφάνεια του κυπέλλου διαθέτει «λεπτό επίχρισμα υπόλευκου χρώματος και πλαισιωμένη από γραπτή ερυθρωπή διακόσμηση συμμετρικών ταινιών, ευθειών και τεθλασμένων γραμμών ζατρικιών και διαφόρων άλλων γεωμετρικών σχημάτων».
Ανάμεσα στα λατρευτικά αντικείμενα ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ένα μικρό πήλινο σκαμνί που πιθανότατα αποτελούσε το κάθισμα στο οποίο καθόταν η ετοιμόγεννη γυναίκα.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως ολόκληρη η Κισσόνεργα - και εντός της κατοικημένης περιοχής- είναι πλούσια αρχαιολογικών ευρημάτων. Οι κάτοικοι του χωριού ανακάλυψαν διάφορα ευρήματα, όπως «πήλινα αγγεία, μικρά γυάλινα δοχεία και άλλα χρυσά στολίδια» διαφόρων εποχών και τεχνοτροπιών.
Πηγή:
Κλεάνθης Ι. Βάκης, Η Κισσόνεργα ανά τους αιώνες, Λευκωσία 2003
|
